کمپلکس یا همان کلات چیست؟
در حالت عمومی کلات به معنی چنگک و نگهداشتن چیزی توسط چنگال است. در صنعت کشاورزی عناصر ریز مغذی (آهن، مس، روی، منگنز و …) دارای یون های با ۲ بار مثبت می‌باشند که با دو مولکول از یک ماده آلی (کلات ساز) پیوند برقرار کرده و تشکیل کلات های ریزمغذی می‌دهند. این پیوند باید به اندازه ای قوی باشد تا عناصر غذایی را حفظ کند و از سوی دیگر باید به اندازه ای ضعیف باشد تا گیاه بتواند پیوند کلات را بشکند و مواد غذایی را جذب کند و یا کمپلکس که تشکیل می‌شود به قدری کوچک باشد که بتواند از منافذ سلولی گیاه عبور کند.
پوشش آلی در ترکیبات کلات مانند محافظ عمل کرده و اجازه نمی دهد عنصر کلات شده در خاک واکنش دهد و مواد مغذی را به طور کامل در دسترس ریشه قرار می دهد.
در حالت محلول‌پاشی نیز با توجه به ساختار برگ، به سختی عناصر معدنی می توانند به بافت داخلی گیاه نفوذ کنند اما این پوشش آلی در ترکیبات کلاته باعث می شود عناصر به راحتی درون سلول ها نفوذ کنند و در دسترس گیاه قرار بگیرند.
بهترین نوع عامل کلات ساز چیست:
در انتخاب نوع عامل کلات‌ساز باید به موارد زیر توجه شود:
- نباید برای گیاه مضر باشد و سوخت و ساز را دچار اختلال کند.
- ساختار مولکولی کلات ( پیوند عنصر با عامل کلات ساز) باید از نظر مجموع بار الکتریکی خنثی باشد که به راحتی با سایر عناصر شیمیایی واکنش ندهد.
- قطر مولکولی عامل کلات ، بهتر است از منافذ ورودی گیاه کوچکتر باشد تا عمل جذب، کامل اتفاق بیفتد و توسط گیاه سوخت و ساز شود.
- ساختار مولکول کمپلکس باید دارای ثابت پایداری بالا باشد یعنی پیوند عامل کمپلکس با یک عنصر نباید آنقدر ضعیف باشد که براحتی عنصر دیگر بتواند جایگزین شود.
انواع ترکیبات کلات‌ساز:
پنج دسته از مواد کلات‌سازی وجود دارند و در کشاورزی برای تغذیه گیاهان از طریق خاک یا محلول پاشی برگ استفاده می‌شوند:
۱ – کلات‌های مصنوعی
۲- پروتئین (اسید آمینه)
۳- هیومیک یا فولویک اسید
۴- اسیدهای آلی
۵- لیگنوسولفوناتها