نقش آهن

آهن به عنوان چهارمین عنصر از نظر فراوانی در پوسته کره زمین است که به میزان قابل توجهی در خاک وجود دارد. علی رغم این فروانی در خاک قابلیت استفاده از آن برای گیاهان در پی اچ بالا (خاکهای آهکی)  محدود است. نقش آهن در گیاهان : 1-تحریک رشد 2- تشکیل سبزینه (کلروفیل)   3-افزایش رشد زایشی و عملکرد و کیفیت محصول  4-پر کردن دانه غلات می باشد.

کمبود آهن

کمبود آهن یکی از شایع‌ترین کمبودها در گیاهان زراعی و باغات اکثر مناطق کشاورزی کشورمان است. از آنجا که آهن به صورت دو ظرفیتی برای گیاهان قابل جذب است و ممکن است به این فرم یافت نشود، ممکن است کمبود آن هم در خاک‌های اسیدی و هم در خاکهای آهکی دیده شود. مشخص ترین علائم کمبود آهن عبارتند از:

• تحرک کم آهن در گیاه سبب می‌شود تا سبزینه یا کلروفیل به اندازه کافی ساخته نشود و گیاه رنگ پریده شود و به دلیل کم تحرکی آهن علائم کمبود ابتدا در برگهای جوان ظاهر می‌شود.
• بین رگبرگ‌ها زرد می‌شود و خود رگبرک‌ها سبز باقی می‌ماند و در کمبود آهن شدید ابتدا حاشیه برگ‌ها خشک می‌گردد و سپس تمام برگ‌ها و شاخه‌ها نیز خشک می‌شوند و حتی مرگ گیاه نیز اتفاق می‌افتد.
• از آنجا که سبزینه در گیاه، انرژی خورشید را به انرژی شیمیایی تبدیل می‌کند. کاهش مقدار سبزینه منجر به کاهش ماده سازی گیاه می‌شود و در نهایت محصول کاهش می‌یابد یا رشد متوقف می‌شود.

 نکاتی در مورد نقش آهن و علل کمبود آن :

1. تفاوت کمبود آهن با منیزیم در این است که کمبود آهن در برگهای جوان اتفاق می افتد ولی کمبود منیزیم در برگهای پیر دیده می‌شود.
2. با افزایش آهک در خاک، گیاهان حساس به درجات مختلفی دچار زردی می‌شوند. گیاهان حساس مانند مرکبات، حبوبات، دانه های روغنی، انگور و درختان میوه.
3. آهن یک عنصر کم مصرف است و در گیاهان پر توقع حدود 2 کیلوگرم در هکتار آهن از خاک برداشته می‌شود و مورد نیاز گیاه است.
4. تبدیل آهن به شکل غیر قابل جذب برای گیاه یکی از علل بروز کمبود است.
5. در خاک های اسیدی حلالیت آهن و جذب آن برای گیاه بهتر از خاک های آهکی است.
6. در خاک های آهکی تغذیه ازت از منبع آمونیومی به دلیل محیط اسیدی، جذب عناصر کم مصرف به ویژه آهن افزایش می‌یابد.
7. با افزایش پتاسیم محلول، تحرک و حلالیت و میزان جذب آهن افزایش یافته و کمبود پتاسیم توانایی گیاهان را در استفاده از آهن کاهش می‌دهد.(اثر هم افزایی)
8. عنصر ازت با افزایش رشد، کمبود آهن را تشدید می‌کند (اثر رقابتی).
9. مقادیر بالای بی‌کربنات موجود در آب آبیاری جذب آهن را مختل می کند.
10. افزایش عناصر فسفر، روی و مس سبب برهم زدن تعادل مواد غذایی در گیاه می‌گردد(اثر رقابتی).
11. دمای بالای خاک، فشردگی خاک و آبیاری اشتباه (کرتی) نیز به عنوان عوامل تشدید کننده زردی در برگ درختان میوه هستند.

روش های کاربردی برای مقابله با کاهش نقش آهن:

تغذیه متعادل: در صورتی که تغذیه گیاه متعادل و سایر عوامل محیطی نیز مطلوب باشد، ریشه از رشد و فعالیت خوبی برخوردار می گردد و جذب آهن بهتر انجام می‌شود. توجه به عناصری که سبب افزایش کارایی می‌شود که مهمترین عنصر پتاسیم است که موجب تحریک جذب آهن می‌گردد. همچنین توجه به عناصری مانند فسفر که به دلیل وجود اثر رقابتی سبب کاهش جذب آهن می‌گردد، ضروری است.

استفاده از کود آهن به فرم کمپلکس آهن: کلات‌های آهنی که بنیان EDTA دارند برای مصرف خاکهای آهکی مناسب نیستند و کارایی لازم را در خاک ندارند و نباید آنها را مصرف نمود. بهتر است از آهن به فرم کلات استفاده گردد و بهترین نوع کلات آن کود آمینو کمپلکس می‌باشد (استفاده از اسید آمینه های طبیعی). زیرا قابلیت محلول پاشی نیز دارد. در خاکهایی که امکان جذب آن برای گیاه فراهم نیست(خاک آهکی) می‌توان با محلول پاشی کود آمینو کمپلکس آهن از بروز کمبود آن جلوگیری نمود.

افزودن ماده آلی در خاک

کود آمینو کمپلکس آهن زیفــان